ΜΟΣΧΟΣ Α. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Εξειδικευθείς στη μέθοδο Ilizarov
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 2316 008 908
Μέθοδος Ilizarov
Η μέθοδος Ilizarov ειναι μία χειρουργική
τεχνική του τύπου της εξωτερικής
οστεοσύνθεσης που χρησιμοποιείται τόσο
για την αντιμετώπιση δύσκολων ή ανοιχτών
καταγμάτων και ψευδαρθρώσεων, όσο και
για την επιμήκυνση ή αλλαγή του σχήματος
των οστών. Επινοήθηκε και πρωτοεφαρμόστηκε από τον καθηγητή Gavriil Abramovich Ilizarov στο Κουργκάν της Ρωσίας γύρω στο 1950. Η τεχνική απέκτησε φήμη στην Σοβιετική Ένωση το 1968, όταν ο καθηγητής θεράπευσε τον Ολυμπιονίκη Valery Brumel που έπασχε απο ψευδάρθρωσης κνήμης με οστικό έλλειμμα μετά από τροχαίο ατύχημα και είχε ήδη κάνει 20 ανεπιτυχείς κλασικές επεμβάσεις. Στη συνέχεια έγινε γνωστή στην Ευρώπη (Ιταλία) μετά την επιτυχή θεραπεία παρόμοιας ψευδάρθρωσης κνήμης του Ιταλού δημοσιογράφου Carlo Mauri το 1980, ενώ στην Αμερική έφτασε το 1987 από τον ορθοπαιδικό Victor Frankel.
Η μέθοδος αναγνωρίζεται και εφαρμόζεται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση:
1. Συντριπτικών ή ανοιχτών καταγμάτων - που η αντιμετώπιση τους με κλασικές μεθόδους δεν δίνει συνήθως καλά αποτελέσματα.
2. Ψευδαρθρώσεων, δηλαδή ανεπιτυχή πόρωση καταγμάτων - όπου επίσης οι κλασικές μέθοδοι συχνά αποτυγχάνουν
3. Διόρθωση παραμορφώσεων των άκρων, τόσο λόγω συγγενών διαμαρτιών, όσο και κατόπιν πλημμελούς πόρωσης καταγμάτων (πόρωση σε λάθος θέση)
4.Επιμύκηνση οστών, τόσο σε περιπτώσεις ανισοσκελίας ή βραχυμέλειας, όσο και για αισθητικούς λόγους (αύξηση ύψους).
Η μέθοδος Ilizarov είναι σήμερα συνώνυμη τόσο με την εφαρμογή της συσκευής Ilizarov όσο και με την μέθοδο της διατατικής ιστογένεσης που ανακάλυψε ο καθηγητής Ilizarov το 1950:
Α) Συσκευή Ilizarov
Η συσκευή Ilizarov ειναι ένα σύστημα κυκλικής εξωτερικής οστεοσύνθεσης που αποτελείται από ατσάλινους δακτυλίους, βελόνες και ράβδους με σπείραμα, καθώς και διάφορα συνδετικά στοιχεία. Οι δακτύλιοι περιβάλλουν το άκρο συνδεόμενοι μεραξύ τους με τις ράβδους, ενώ καθηλώνονται στο οστούν με τις διοστικές βελόνες. Το όλο σύστημα λόγω της κυκλικής κατασκευής του και της μεγάλης τάσης των βελονών (90-130 Ν) προσφέρει πολύ μεγαλύτερη σταθερότητα από τα κοινά συστήματα μονόπλευρης εξωτερικής οστεοσύνθεσης
πράγμα που επιτρέπει την σχεδόν άμεση φόρτιση (βάδιση) των ασθενών. Επιπλέον, το βιολογικό τραύμα απο τη εφαρμογή της συσκευής είναι πολύ μικρό σε σχέση με τις κλασικές μεθόδους. Αυτό οφείλεται τόσο στην μικρή διαμέτρο των βελονών, όσο και στην αρθρωτή κατασκευή του συστήματος που επιτρέπει μεγάλο εύρος σχετικής κίνησης των οστικών άκρων σε όλες τις κατευθύνσεις, πράγμα που επιτρέπει την αναίμακτη ανάταξη των καταγμάτων, δηλ χωρίς τομή στην θέση του κατάγματος. Ακόμη, σε περίπτωση μή καλής ανάταξης, αυτή μπορεί να διορθωθεί κλειστά μετά το χειρουργείο χωρίς νέα επέμβαση. Ολα τα παραπάνω συνεπάγονται πολύ καλύτερο δυναμικό
πόρωσης των καταγμάτων (και των ψευδαρθρώσεων) από τις κλασικές μεθόδους, ενώ η αρθρωτή κατασκευή του και
οι μεγάλες δυνατότητες κίνησης των οστικών τμημάτων,
καθιστούν την συσκευή ιδανική και για τη μέθοδο της
διατατικής οστεογένεσης. Αν και η συσκευή είναι ελάχιστα
επεμβατική, δεν είναι ελεύθερη επιπλοκών (όπως κάθε
χειρουργική επέμβαση). Συχνός είναι ο πόνος στα σημεία εισόδου των βελονών καθώς και οι λοιμώξεις στα σημεία αυτά, που όμως αντιμετωπίζονται έυκολα με αναλγητικά και αντιβίωση αντίστοιχα. Ακόμη, παρότι οι ασθενείς μπορούν να βαδίζουν ελεύθερα, ο ογκώδης σκελετός και η ανάγκη για τακτικό καθάρισμά των βελονών είναι τα βασικά μειονεκτήματα της μεθόδου.
Β) Διατατική ιστογένεση (μέθοδος Ilizarov)
Η μέθοδος της διατατικής οστεο(ιστο)γένεσης ανακαλύφθηκε απο τον καθηγητή Ilizarov όταν ένας ασθενής του επιμήκυνε κατά λάθος την συσκευή του αντί να την συμπιέσει. Έτσι ανακαλύφθηκε ότι εάν τα άκρα ενός κατάγματος απομακρυνθούν σταδιακά κατά την φάση
πόρωσης, ανάμεσα τους παράγεται νέο οστούν - και ταυτόχρονα επιμηκύνονται τα μαλακά μόρια της περιοχής (αγγεία, νεύρα, δέρμα κτλ) με αποτέλεσμα την συνολική αύξηση του μήκους του άκρου. Στην συνέχεια διατυπώθηκαν απο τον Ilizarov οι αρχές της διατατικής οστεογένεσης (ή ορθότερα ιστογένεσης)
που η εφαρμογή τους επιτρέπει σήμερα σε αμέτρητους ασθενείς σε όλο τον κόσμο να επιμηκύνουν βραχυσμένα άκρα τους ή να διορθώσουν σταδιακά παραμορφώσεις των άκρων τους ή ακόμη να αποκαταστήσουν ένα τμήμα οστού που αφαιρέθηκε λόγω λοίμωξης ή όγκου (οστεομεταφορά). Η μέθοδος της διατατικής ιστογένεσης πραγματοποιείται στην πράξη με μία αρχική επέμβαση κατά την οποία γίνεται ελεγχόμενο κάταγμα (κορτικοτομή) στο οστούν και τοποθετείται η συσκευή Ilizarov. Στην συνέχεια και καθώς αρχίζει η πόρωση του κατάγματος, η συσκευή ρυθμίζεται με το γύρισμα των παξιμαδιών και αυξάνει σταδιακά η απόσταση μεταξύ των δακτυλίων (και συνεπώς των οστών) με αποτέλεσμα την επιμήκυνση του πόρου και την δημιουργία νέου οστού ανάμεσα στα οστικά άκρα. Η επιμήκυνση συνεχίζεται για αρκετό διάστημα με αποτέλεσμα την αξιόλογη αύξηση του μήκους του οστού. Ακολουθεί η περίοδος ωρίμανσης του πόρου που διαρκεί τουλάχιστον διπλάσιο χρόνο από τον χρόνο διάστασης που ακολουθείται από την αφαίρεση της συσκευής. Το βασικό πλεονέκτημα της χρήσης της συσκευής Ilizarov για την διατατική οστεογένεση είναι ότι ο ασθενής μπορεί να βαδίζει καθ ́ όλη την διάρκεια της θεραπείας.
Παραδείγματα εφαρμογής του συστήματος και της μεθόδου Ilizarov
Ανοιχτά και συντριπτικά κατάγματα
Η μέθοδος Ilizarov χρησιμοποιείται ευρύτατα για την αντιμετώπιση σύνθετων ή ανοιχτών καταγμάτων. Η μέθοδος έχει πολλά πλεονεκτήματα
έναντι των κλασικών μεθόδων (όπως εσωτερική οστεοσύνθεση ή γύψος)
όταν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος λοίμωξης ή το κάταγμα έχει τόσο μεγάλη
συντριβή που η εσωτερική οστεοσύνθεση είναι μή εφαρμόσιμη. Τα πλεονεκτήματα του ελάχιστου βιολογικού τραύματος και της σταθερής, συγκεντρικής συγκράτησης, οδηγούν στις περισσότερες περιπτώσεις σε άριστα αποτελέσματα.
Ψευδάρθρωση και πλημμελής πόρωση
Η συσκευή Ilizarov χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση καταγμάτων που δεν έχουν κολλήσει (ψευδάρθρωση) ή έχουν κολλήσει στραβά (πλημμελής πόρωση). Στην πρώτη περίπτωση χρησιμοποιείται συνήθως η σταδιακή συμπίεση (ή συμπίεση - διάσταση, τύπος ακορντεόν) στην θέση της ψευδάρθρωσης μέ ή χωρίς οστεοτομία, που αυξάνει το δυναμικό πόρωσης και οδηγεί σε αποκατάσταση του προβλήματος. Στην δεύρερη περίπτωση γίνεται οστεοτομία την περιοχή (με ελάχιστη επεμβατικότητα
χρησιμοποιόντας την τεχνική της κορτικοτομής) και στην συννέχεια προοδευτική διόρθωση της παραμόρφωσης με χρήση της πολυαξονικής κίνησης του συστήματος, μέχρι την πλήρη αποκατάσταση της παραμόρφωσης.
Ανισοσκελία και βραχύνσεις μελών
Η μέθοδος Ilizarov δίνει σήμερα την δυνατότητα να αντιμετωπιστεί η ανισοσκελία (όταν υπάρχει διαφορά μήκους >3,5εκ) και οι βραχύνσεις μελών με επιμήκυνση του βραχυσμένου μέλους. Το κάθε οστούν μπορεί να επιμηκυνθεί από 10 έως 15 εκ κατά μέσο όρο ενώ ο ίδιος ο Ilizarov έχει δημοσιεύσει επιμήκυνση μέχρι και 20 εκ.
Παραμορφώσεις οστών
Με τη χρήση της συσκευής Ilizarov είναι δυνατή η διόρθωση οστικών
παραμορφώσεων τόσο λόγω συγγενών παθήσεων (αχονδροπλασία,
ραιβοιπποποδία κτλ) όσο και λόγω πλημμελούς πόρωσης (σε λάθος θέση)
καταγμάτων. Αυτό επιτυγχάνεται με οστεοτομία (κορτικοτομή) στο
κέντρο της παραμόρφωσης (κέντρο περιστροφής και γωνίωσης - CORA), συναρμολόγηση της συσκευής Ilizarov και σταδιακή, ελεγχόμενη διόρθωση-επιμήκυνση της παραμόρφωσης, χρησιμοποιώντας τις αρχές της διατατικής ιστογένεσης.
Αποκατάσταση οστού μετά απο αφαίρεση φλεγμονής ή όγκου
Η μέθοδος Ilizarov (διατατική οστεογένεση) μπορεί να δώσει λύση και σε περιπτώσεις με μεγάλο οστικό έλλειμμα, όπως μετά από αφαίρεση τμήματος οστού λόγω οστεομυελίτιδας ή όγκου. Στις περιπτώσεις αυτές, γίνεται οστεοτομία (κορτικοτομή) περιφερικά του
ελλείμματος και ένα οστικό τμήμα μεταφέρεται στο έλειμμα - ενώ το κενό που δημιουργείται καλύπτεται με νέο οστούν. Με μία δεύτερη επέμβαση, γίνεται η νεαροποίηση και προσάραξη του μεταφερόμενου οστού, που με περαιτέρω εφαρμογή της συσκευής Ilizarov θα πορωθεί καθώς ωριμάζει και το νεοσχηματισθέν οστούν.
Η τεχνική αυτή συνεπάγεται κάποια δυσμορφία των μαλακών μορίων λόγω παραγωγής περίσσειας μαλακών ιστών, ωστόσο δίνει λύση σε δύσκολες περιπτώσεις με μεγάλο οστικό έλλειμμα.
Αισθητική ορθοπαιδική
Η επιτυχία της μεθόδου Ilizarov στην επιμήκυνση και διόρθωση των παραμορφώσεων των οστών, οδήγησε αναπόφευκτα και στην εφαρμογή της για καθαρά αισθητικούς λόγους.
Έτσι, κοπέλες με χαμηλό ανάστημα μπορούν να πάρουν ύψος - χωρίς
απαραίτητα να είναι δικαιολογημένο λόγω νανισμού. Ακόμη, αν έχουν
και ελαφρά στραβά γόνατα (ραιβογονία ή βλαισογονία), μπορούν
με την ίδια επέμβαση να αποκτήσουν και ίσια πόδια.
Η μέθοδος εφαρμόστηκε για χρόνια στην Ρωσία (Κουργκάν)
αλλά σταδιακά υιοθετείται και σε άλλες χώρες - πρόσφατα και στην Ελλάδα.
H μέθοδος Ilizarov εφαρμόζονται από τον Ορθοπαιδικό Μόσχο Α. Δημήτριο που μαθήτευσε κοντά στον έμπειρο χειρουργό της μεθόδου Κεσσίδη Έκτορα, ενώ μετέβη για μετεκπαίδευση στη μέθοδο στο Κουργκάν της Ρωσίας.